پرکاری تیروئید و لاغری
بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید است.
پرکاری تیروئید چیست؟
پرکاری تیروئید (به انگلیسی: Hyperthyroidism) (تلفظ: هیپرتیروئیدیسم) بیماری غدّه? تیروئید است که در آن تیروئید بیش از مقدار طبیعی، هورمون ترشّح می‌کند. هورمون‌های غدّه? تیروئید تیروکسین (T4) و T3 هستند. در این حالت علائمی از بیماری از جمله تپش تند قلب، کاهش وزن، تعریق، عدم تحمّل گرما، لرزش و بیقراری نمایان می‌شود. از جمله بیماری‌هایی که موجب پرکاری تیروئید می‌شوند بیماری گریوز یا بیماری بازدو است.
پرکاری تیروئید موجب بالا رفتن سطح T3 و T4 یا هر دو هورمون می‌شود
علائم پرکاری تیروئید:
تشخیص با اندازه‌گیری سطح خونی هورمون‌های غده تیروئید صورت می‌گیرد و در موارد خواص از طریق تست ید رادیواکتیو. همچنین اغلب به‌دلیل فیدبک منفی هورمون‌های تیروئید بر هیپوفیز سطح خونی TSH (هورمون محرکه تیروئید) کاهش‌می‌یابد.
1- افزایش متابولیسم بدن
پرکاری تیروئید موجب بالا رفتن سطح T3 و T4 یا هر دو هورمون می‌شود که موجب بالا رفتن میزان متابولیسم بدن می‌شود. با بالا رفتن میزان متابولیسم بدن علائمی مثل بالا رفتن فشار خون، لرزش دست و مشکلات قلبی را خواهید داشت. از جمله مشکلات قلبی ناشی از پرکاری تیروئید، بالا رفتن ضربان قلب و ضربان نامنظم است. پرکاری تیروئید همچنین می‌تواند موجب فیبریلاسیون دهلیزی شود که آریتمی خطرناکی است که می‌تواند منجر به سکته مغزی و نارسایی احتقانی قلب شود.
افزایش تعریق بدن و کاهش تحمل گرما نیز ممکن است به دنبال بالا رفتن متابولیسم ناشی از پرکاری تیروئید رخ دهد.
2- مشکلات چشمی
افتالموپاتی گریوز شرایط چشمی مرتبط با بیماری گریوز (شایع‌ترین شکل پرکاری تیروئید) است که موجب قرمزی، تورم و بیرون زدن چشم‌ها از حدقه می‌شود. حساسیت به نور و دید دوتایی از دیگر علائم آن است.
3- پوکی استخوان
پرکاری تیروئید می‌تواند منجر به نازک و شکننده شدن استخوان‌ها یا پوکی استخوان شود. این حالت به دلیل مقادیر زیاد هورمون‌های تیروئیدی است که مانع استفاده بدن از کلسیم که عامل تقویت کننده استخوان است، می‌شود.
4- مشکلات پوستی
درموپاتی گریوز یک شرایط نادر پوستی است که موجب تورم و قرمزی پوست می‌شود.
5- بحران تیروتوکسیک (طوفان تیروئیدی)
پرکاری تیروئید ممکن است منجر به بحران تیروتوکسیک شود که حمله ناگهانی علائمی مثل افزایش ضربان قلب و تب است که در صورت وقوع سریعا باید به پزشک مراجعه شود.
دیگر علائم پرکاری تیروئید عبارتند از:
- کاهش وزن
- تغییر در الگوی اجابت مزاج
- چرخه قاعدگی نامنظم
- افزایش اشتها
- حالات عصبی
- ناتوانی در تمرکز
- ضعف و خستگی
- مشکلاتی در خواب
- موهای باریک و شکننده
- ریزش مو
- خارش
- تهوع و استفراغ
سایر علائم که در صورت وقوع باید سریعا به پزشک مراجعه شود:
- سرگیجه
- تنگی نفس
- از دست دادن هوشیاری
- ضربان سریع و نامنظم قلب
علت پرکاری تیروئید چیست؟
- زیاده‌روی در مصرف یُد
- تیروئیدیت یا التهاب تیروئید
تومورهای بیضه‌ها و تخمدان
- تومورهای غده‌ی هیپوفیز یا تومورهای خوش‌خیم تیروئید؛
- مصرف زیاد تری یدوتیرونین (T3) از طریق مکمل های غذایی یا داروها.
آزمایش های تشخیصی برای پرکاری تیروئید
1. تاریخچه بیماری و معاینه بالینی برهمه مقدم است
2. اندازه گیری هورمون تیروئید، تیروتروپین و آنتی بادی‌های تحریک کننده تیروئید موجود در خون برای تایید تشخیص بکار می رود.
3. ارزیابی ساختمان و عملکرد غده تیروئید با استفاده از تجویز مقدار کم ید رادیواکتیو،
4. اندازه گیری تیروتروپین یا هورمون تحریک کننده تیروئید(TSH ) که از هیپوفیز ترشح می‌شود و کنترل کننده کار تیروئید است. در پرکاری تیروئید مقدار این هورمون در خون کم می‌شود.
جراحی سریعترین راه درمان پرکاری تیروئید است.
درمان پرکاری تیروئید:
هدف از درمان طبیعی کردن سطح هورمون های تیروئید است. در بیمارانی که علت پر کاری تیروئید مصرف زیاد هورمون باشد باید دوز دارو تنظیم شود. در کسانی که علت بیماری التهاب تیروئید باشد چون بیماری خود محدود شونده است نیاز به درمان اضافه ندارد. در مواردی که علت پرکاری تیروئید بیماری گریوز یا گواتر مولتی ندولر یا گواتر گره ای منفرد سمی باشد درمان شامل یکی از موارد زیر می باشد:
1. داروهای ضد تیروئید خوراکی که شامل متی مازول که برای بیماران با بیماری گریوز به مدت طولانی و برای علل دیگر پرکاری تیروئید به مدت کوتاه مورد استفاده قرار می گیرد . با مقدار مناسب دارو کنترل پرکاری تیروئید در عرض چند هفته میسر است. این داروها عوارض جانبی نیز دارند از جمله بثورات پوستی، خارش، تب و بندرت التهاب کبد یا کاهش گلبول‌های سفید خون.
بیماران باید جهت شناخت این عوارض آموزش داده شوند و اگر دچار زردی پوست و کهیر یا خارش شدید، تب بالا یا گلو درد شدید شدند، باید داروها را قطع نموده به پزشک خود مراجعه کنند. با قطع داروی ضد تیروئید احتمال برگشت پر کاری تیروئید وجود دارد.
2. ید رادیو اکتیو باعث از کار افتادن گواتر یا کوچک شدن گره های سمی که تولید کننده هورمون تیروئید می باشند، می گردد. این درمان بدون خطر است و در بالغین با پر کاری تیروئید بطور گسترده استفاده می شود. اشعه تولید شده توسط این مقدار ید باعث تخریب سلولهای تیروئید می شود، ولی به علت آنکه غلظت آن در تیروئید بیش از نقاط دیگر است، اشعه تولید شده توسط این مقدار ید باعث تخریب سلولهای تیروئید می‌شود، ولی به علت آنکه غلظت آن در تیروئید بیش از نقاط دیگر است اشعه به سایر نقاط بدن آسیب نمی‌رساند. ید رادیو اکتیو بطور خوراکی به بیمار سر پایی تجویز می‌شود.
با اینکه مقدار زیادی از فعالیت ماده رادیو اکتیو ظرف مدت چند روز از بدن خارج می شود، اثرات آن روی غده تیروئید ممکن است ظرف یک تا سه ماه طول بکشد. عارضه جانبی این درمان کم کاری تیروئید است. مدارکی وجود ندارد که این درمان باعث ایجاد سرطان در تیروئید یا دیگر قسمتهای بدن شود. در زنان ایجاد نازائی نمی‌کند. امروزه در بسیاری از مراکز دنیا تجویز ید رادیو اکتیو برای درمان پرکاری تیروئید در نوجوانان نیز استفاده می شود.
3. جراحی تیروئید یک درمان دائمی دیگر برای پرکاری تیروئید است. امروزه این درمان کمتر توصیه می شود زیرا نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد و ایجاد مشکلات پس از جراحی از جمله ایجاد بدشکلی در گردن می‌شود. به علاوه در موارد نادری ممکن است باعث صدمه به ساختمانهای نزدیک به تیروئید در گردن شود. عارضه دیگر کم کاری تیروئید است که این عارضه براحتی با قرص لووتیروکسین که عارضه جانبی ندارد برای تمام عمر قابل کنترل است.
4. داروهایی مانند پروپرانول برای تسکین علائم پرکاری تیروئید به کار می رود تا سایر درمان ها اثر خود را بگذارند.
گردآوری: بخش سلامت بیتوته
asriran.com